Πώς τα κέντρα λογοθεραπείας ενσωματώνουν τη μέθοδο PECS και άλλες τεχνικές επικοινωνίας στην αντιμετώπιση αυτισμού

Έχει τύχει να βρεθείς ποτέ σε ένα χώρο λογοθεραπείας, εκεί γύρω στον Γέρακα, να βλέπεις παιδάκια να κρατούν κάρτες, να τις αλλάζουν μεταξύ τους και να γελάνε με κάτι που μοιάζει με παιχνίδι, αλλά δεν είναι απλώς παιχνίδι; Εκεί κρύβεται η μαγεία της μεθόδου PECS — μιας από τις πιο γνωστές τεχνικές που βοηθούν τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού να επικοινωνήσουν. Όχι με λόγια απαραίτητα… αλλά με εικόνες, βλέμματα και αληθινή κατανόηση.
Και κάπου ανάμεσα στις κάρτες και στα χαμόγελα, τα κέντρα λογοθεραπείας στον Γέρακα κάνουν κάτι απίστευτα σημαντικό: δίνουν φωνή σε παιδιά που δυσκολεύονται να εκφραστούν. Μια φωνή που δεν είναι πάντα φωνητική — αλλά είναι ουσιαστική.

Οι εικόνες που μιλάνε (κυριολεκτικά!)
Η μέθοδος PECS — Picture Exchange Communication System, αν θέλεις και το πιο «επιστημονικό» — βασίζεται σε κάτι τόσο απλό που θα πεις… μα καλά, τόσο απλό; Ε, ναι! Το παιδί μαθαίνει να δίνει μια εικόνα (π.χ. ένα μήλο) για να πάρει αυτό που θέλει (ένα πραγματικό μήλο). Κάπως έτσι, βήμα-βήμα, καταλαβαίνει ότι η επικοινωνία πιάνει τόπο.
Συνήθως, στα κέντρα λογοθεραπείας, η μέθοδος ξεκινά με λίγες εικόνες, βασικά πράγματα: φαγητό, παιχνίδι, αγαπημένα αντικείμενα. Και μετά, εξελίσσεται. Σιγά σιγά, τα παιδιά αρχίζουν να φτιάχνουν προτάσεις. «Θέλω μπάλα», «Θέλω νερό»... Μέχρι που φτάνουν να λένε «παίζω», «χαίρομαι», «όχι τώρα». Και τότε, ρε παιδί μου, γίνεται αυτό το μικρό θαύμα — η επικοινωνία ζωντανεύει.

Από τις κάρτες στα συναισθήματα
Δεν είναι όλα τόσο απλά, βέβαια. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Άλλο πιάνει πιο γρήγορα τη χρήση των εικόνων, άλλο θέλει περισσότερο χρόνο. Και υπάρχει κι εκείνη η στιγμή που το παιδί δείχνει μια εικόνα και κοιτάει τον θεραπευτή στα μάτια — αυτή η πρώτη αληθινή επαφή. Φαίνεται μικρό πράγμα, αλλά… δεν είναι.
Τα κέντρα λογοθεραπείας στον Γέρακα δουλεύουν συχνά συνδυαστικά. Δηλαδή, εκτός από τη μέθοδο PECS, χρησιμοποιούν και άλλες τεχνικές επικοινωνίας, όπως Makaton, AAC (Augmentative and Alternative Communication), ή απλές ασκήσεις μίμησης και ρυθμού. Όλα μαζί, προσαρμοσμένα στο παιδί. Δεν υπάρχει «ένα πρόγραμμα για όλους» — ευτυχώς.

Σκηνές καθημερινές, αλλά καθόλου συνηθισμένες
Φαντάσου ένα παιδί που κάποτε φώναζε ή αποσυρόταν επειδή δεν μπορούσε να εκφράσει τι θέλει, να σηκώνει τώρα μια κάρτα με ένα μπισκότο και να τη δίνει στη λογοθεραπεύτρια. Και εκείνη να χαμογελά, να του το δίνει, να του λέει «μπράβο». Αυτή η μικρή στιγμή, που σε έναν έξω παρατηρητή φαίνεται αμελητέα, είναι για το παιδί επανάσταση.
Και στον Γέρακα, σε δρόμους όπως η Αιτωλίας ή η Ευρυτανίας, τέτοιες μικρές επαναστάσεις συμβαίνουν κάθε μέρα μέσα στα κέντρα λογοθεραπείας. Παιδιά που ξεκινούν χωρίς λέξεις, μαθαίνουν να επικοινωνούν με τρόπο δικό τους. Μερικά αρχίζουν μετά να μιλούν, άλλα συνεχίζουν με σύμβολα, αλλά και τα δύο είναι εντάξει. Το θέμα είναι να βρεθεί τρόπος επικοινωνίας.

Τεχνικές που γίνονται… αγκαλιά
Οι λογοθεραπευτές δεν μένουν μόνο στις κάρτες. Χρησιμοποιούν φωνή, εκφράσεις, χειρονομίες, ακόμα και μουσική. Η επικοινωνία δεν είναι μόνο λόγια – είναι συναίσθημα, τόνος, ρυθμός, ματιά. Οι ειδικοί στα κέντρα λογοθεραπείας στον Γέρακα έχουν αυτό το χάρισμα: ξέρουν να “διαβάζουν” το παιδί πέρα από τις λέξεις.
Συχνά παρατηρείται πως όταν ενσωματώνουν τη μέθοδο PECS με παιχνίδι, οι αντιστάσεις των παιδιών πέφτουν. Κι αν ρίξεις μια ματιά στις αίθουσες, θα δεις να επικρατεί φασαρία — αλλά είναι η όμορφη φασαρία της προσπάθειας, της μάθησης. Κάποιος γελάει δυνατά, κάποιος πετάει την κάρτα κάτω, κάποιος λέει για πρώτη φορά τη λέξη «νερό». Και ξαφνικά, όλοι χαμογελάνε.

Η επικοινωνία είναι δικαίωμα, όχι πολυτέλεια
Ο αυτισμός δεν είναι κάτι που “θεραπεύεται”. Είναι τρόπος ύπαρξης, διαφορετικός. Το θέμα δεν είναι να αλλάξει το παιδί, αλλά να βρει τρόπο να εκφραστεί. Και σε αυτό, η μέθοδος PECS βοηθάει απίστευτα. Μαθαίνει στο παιδί ότι μπορεί να «μιλήσει» — απλώς με άλλον τρόπο.
Και αν κάτι ξεχωρίζει στα κέντρα λογοθεραπείας στον Γέρακα, είναι ότι δεν αντιμετωπίζουν το παιδί σαν “περιστατικό”. Το βλέπουν σαν άνθρωπο με ανάγκες, με χιούμορ, με ξεχωριστό χαρακτήρα. Κάθε συνεδρία είναι διαφορετική, κάθε μέρα έχει τη δική της πρόοδο… και τα δικά της «ουπς».

Μια σκέψη για το τέλος
Η επικοινωνία δεν είναι προνόμιο, είναι δικαίωμα. Και τα παιδιά που δυσκολεύονται να εκφραστούν, απλώς χρειάζονται εργαλεία — κάρτες, ήχους, σύμβολα, αγκαλιές. Τα κέντρα λογοθεραπείας στον Γέρακα αποδεικνύουν καθημερινά ότι όταν υπάρχει αγάπη, υπομονή και πίστη, ακόμα και μια εικόνα μπορεί να γίνει φωνή.